Böbreklerinin işlevlerini yerine getiremez hale geldiği öğrenilince organ nakli bekleme listesine alınan 57 yaşındaki mimar Nejat Çarak, bir süre sonra tedavisini aksatmaya başladı ancak doktorların ısrarıyla yeniden tedavisine sıkı sıkıya sarıldı. Bu süreçte kadavradan yapılan böbrek nakliyle yaşama tutunan Çarak, “Bir dönem umudumuzu kestik ama yeniden cesaret verdiler, böbrek çıkacağını hiç zannetmiyordum. Çok zor bir süreç, nakil sonrası bir anda eski kanatlarınıza dönüyorsunuz, normal bir insanın özgür hayatını yaşıyorsunuz” dedi.
Böbrek sağlığının korunması için aşırı tuz tüketimi, içilen su miktarının yetersiz olması, bilinçsiz ilaç kullanımı, idrar problemleri gibi durumlara karşı vatandaşların dikkat etmesi gerektiği her fırsatta vurgulanıyor. Sağlığı olumsuz etkileyen durumların nakle kadar giden süreçlere neden olabildiğini söyleyen uzmanlar, düzenli takip ve kontrolün de önemine dikkat çekiyor. Şişli’de yaşayan 57 yaşındaki mimar Nejat Çarak’ın da yıllar önce yaptırdığı tetkiklerde böbreklerinin işlevlerini yeterince yerine getiremediği belirlendi. Hemen tedaviye başlanırken yoğun tuzlu besinler tüketmesinin yanı sıra tansiyonunda düzensizlikler gibi durumlar yaşadığını söyleyen Çarak için bir süre sonra diyaliz gerekliliği oluştu. Organ nakli bekleme listesine de eklenen Çarak, zaman içinde umudunu kaybettiğini ifade ederek takiplerini aksatmaya başladı. Tedavilerini sürdürdüğü Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi doktorlarının ısrarıyla yeniden takiplerine döndü. 2022 yılı nisan ayında bir akşam ise organ bağışı olması sonrası sağlık çalışanları tarafından aranarak hastaneye çağrıldı. Hastanede yapılan son incelemelerin ardından nakil için uygun olduğu anlaşılan Çarak’a kadavradan nakil yapıldı. Ailesinde de böbrek rahatsızlıkları yaşayan yakınları olduğunu söyleyen Çarak, sağlığına kavuşunca ailesi de büyük mutluluk yaşadı. Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Organ ve Doku Nakli Kliniği Mesul Müdürü, Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Abdülkadir Ünsal, Böbrek Nakli Sorumlu Cerrahı, Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Sinan Levent Kireççi, Başhekim Yardımcısı Doç. Dr. Mesut Demir, Doç. Dr. Abdullah Hızır Yavuzsan ile Organ ve Doku Nakil Koordinatörü, Hemşire Hanife Yavuz gibi isimlerin yer aldığı organ nakil merkezi ekibi ise merkezde birçok başarılı operasyon gerçekleştirildiğine dikkat çekti, organ nakli ve bağışına ilişkin konuştu.
“Bir anda yeniden eski kanatlarınıza, hayatınıza dönüyorsunuz”
Zorlu bir süreçten geçtiğini ifade eden 57 yaşındaki Nejat Çarak, “Eskiden diyalize giriyordum, böbrek naklinden sonra hayatıma devam ediyorum. 2013 senesinde böbrek rahatsızlığım olduğunu öğrendim. Şantiye mimarıyım, hayatım şantiyede sürüp gidiyordu, oradaki şartlar, beslenmeler, kendimize dikkate demiyorduk, yüksek tuz tüketiyorduk. O dönemde nefroloji hocaları böbreğimin yüzde 25 çalıştığını söylemişti. 2017 senesinde de diyaliz hastası oldum. Çok zor bir süreç, haftada 3 gün diyalize giriyorduk, o gün bitiyordu, yorgunluktan bitiyordunuz. Nakil sonrası bir kere 3 gününüzü kurtarıyorsunuz. Bir anda yeniden eski kanatlarınıza, hayatınıza dönüyorsunuz, normal bir insanın özgür hayatını yaşıyorsunuz. Artık yeni bir misafiriniz var ve onu sürekli ayakta tutmanız, düzenli olarak ilaç kullanmanız gerekiyor. Zor hayat, yaşayan insanlara yardımcı olmak insanların elinde, ölmüşlerimizin organlarını bağışlayarak onlara yeniden umut aşılayabilirsiniz. Ağabeyim hastalandığı zaman yaklaşık 5-6 sene diyalize devam etti. Bu konuda insanlar duyarlı olsalar çok iyi olur. Bir dönem umudumuzu kestik ama daha sonra yeniden bize cesaret verdiler, bana böbrek çıkacağını hiç zannetmiyordum. Canlıdan nakil yapılırsa arkadaşların diyalizi terk ettiğini gördük, kimseye kadavradan böbrek çıkmadı. Saat 22.00’da aradılar, ‘Nejat Bey gelin bekliyoruz, 4’ncü sıradasınız’ dediler, bazı arkadaşlarımızın başından geçen bir şeydi bu, elleri boş döndükleri oldu. Ben de geldim, bizi yatırdılar. Önceki hastalar uygun olmadı, 4’üncü sıradaydım, denk geldi, diğer hastalar gibi bende eli boş dönebilirdim ama kısmet” ifadelerini kullandı.
“Böbrek sağlığı açısından tuz konusu çok önemli”
Böbrek problemleri oluşturan durumlara ilişkin konuşan Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Ünsal, “Böbrek sağlığı açısından aşırı tuz konusu çok önemli. Tansiyon yüksekliğine yol açıyor dolayısıyla tuz tüketiminden mümkün mertebe kaçınmak gerekiyor. Halsizlik, idrarla ilgili problem, tansiyon yüksekliği varsa mutlaka hekime gidip taklip ettirmemiz gerekiyor. Bizde canlı nakiller ön planda ama dünyada, gelişmiş ülkelerde olduğu gibi bizde de kadavra nakillerini artırmamız gerekiyor. Özellikle beyin ölümü olmuş uygun vakalarda yakınlarının organlarını bağışlaması çok önemli. Bu olursa canlı insanlardan organ alınmak zorunda kalınmaz. Nejat Bey yıllarca diyalize girmiş, ümidi kaybetmiş hatta takiplerini bırakmıştı, biz rutin hastaları çağırıyoruz, onu da çağırdık. Çağırdıktan yaklaşık 1 hafta sonra da uygun bir organ çıktı ki aslında arka sıralardaydı. 5 ve ya 6 hasta çağırırız o 4’üncü sıradaydı ilk hastalarda sorun çıktığı için o nakil oldu” dedi.
“Avrupa’da böbrek nakillerinin yaklaşık yüzde 80’i kadavradan”
Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Sinan Levent Kireççi, “Ülkemizde yaklaşık 27-28 bin civarında acil böbrek nakli bekleyen hastamız var. Diyalizde kalan bir hastanın hem sosyoekonomik düzeyi etkilenmekte, haftanın 3 günü diyalize bağlı olmakta, nakil olmak hem bu özgürlüğü sağlamakta hem de takiplerinin daha kolay olmasını, cebine koyacağı ilacıyla tatiline gidebilmesini, tekrar işe dönebilmesini sağlayabilmektedir. Nakil cerrahisi bu konuda çok önemlidir. Tüm Avrupa’da böbrek nakillerinin yaklaşık yüzde 80’i kadavra nakillerinden olmaktadır. Ülkemizde ise tam tersi yüzde 80’i canlı nakillerden gelmekte. Hiç kimse ‘Benim başıma gelmez’ demesin, ülkemizde taş, böbrek hastalıkları yaygın bu nedenle önce sağlığımızı koruyalım fakat lütfen kendimizin de hasta olabileceğini, lazım olabileceğini düşünerek organ bağışına önem verelim” diye konuştu.
Kişilerin kimi zaman hasta olduktan sonra sağlıklarının kıymetini anladığını ifade eden Hemşire Hanife Yavuz, bu nedenle beslenme ve yaşam biçimine dikkat edilmesinin büyük önem taşıdığını aktardı. Sağlığın korunmasında kontrollerin erken tanıya imkan sağlayarak büyük önem taşıdığını anlatan Yavuz, nakil gerekliliklerine ilişkin, “Bekleme listesindeki hastaların da yüzde 50’si maalesef 50 yaş altı hastalar, genç nüfusta bekleyen hasta oranı fazla. Vefaten bağışlardan nakilleri artırmamız gerekiyor” şeklinde konuştu.
