Marmara Bölgesinde yakla??k 30 y?lda bir 7’den büyük deprem olma olas?l??? %64 oldu?unu ve 1999 depreminin 23 y?l önce oldu?unu hat?rlatan ?stanbul Teknik Üniversitesi Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Naci Görür, “depremlerde birçok fabrika ve üretim tesisi y?k?l?r, ekip ve ekipman? zarar görür. Ekonominin çarklar? durur. Ekonomik tesislerin ayakta kalabilmesi için geni? çapl? önlemler al?nmas? gerekir. Ayr?ca ülkemizde Afet Bakanl??? kurulmas? gerekir” ifadelerini kulland?.
17 A?ustos 1999 depremi her türlü etkileri ile Deprem ve Do?al Afet denilince ilk akla gelen depremdir. Deprem konusunda uzman ve otorite olan konunun uzmanlar?na kamunun ve toplumun neler yapmas? gerekti?i, durumun ne oldu?u konusunda sorular?m?z? ?stanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisli?i Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Naci Görür cevaplad?.
AFAD’TAN ?L R?SK?N? AZALTMA PLANI (?RAP) ÇALI?MALARI ÖNEML?
1999 Depreminden bugüne 23 y?l geçti. 1999 depreminden bugüne sizce kamusal de?i?im ve dönü?üm tamamlanabildi mi?
Kamusal de?i?im ve dönü?ümle deprem haz?rl?klar?n?n sahada yeterince yap?lamad???n? dile getiren ?stanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisli?i Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Naci Görür, “Merkezi ve yerel yönetimlerde çok say?da bürokratik çal??malar, plan, program ve raporlar haz?rland? ama bütün bunlar genellikle masa ba?? u?ra??lar olarak kald?. Depremin ilk y?llar?nda depreme haz?rl?k çok daha ciddi bir ?ekilde ele al?nm??t?. Devlet daireleri, hastaneler ve okullar depreme dirençli hale getirilmi?, acil müdahale için özel yollar, toplanma alanlar?, deprem konteynerleri, vb. olu?turulmu?tu. Hatta 2006 y?l?ndan sonra “kentsel dönü?üm” ad? alt?nda yap? stokunun iyile?tirilmesi i?ine de girilmi?ti. Bütün bunlar, elbette ki belirli ölçüde yararl? olmu? ve deprem bilincini geli?tirmi?tir. Ancak, bütün bunlar ba?ta ?stanbul olmak üzere tüm ülkede deprem haz?rl???n? arzu edilen noktaya getirememi?tir. Son zamanlarda AFAD liderli?inde haz?rlanan “?l Risk Azaltma Planlar?-?RAP” oldukça önemlidir. Depremle ilgili olan bu planlarda her ilin depreme haz?rlanmas? için neyin, nas?l, kimin taraf?ndan ve ne zamana kadar yap?laca?? belirtilmi? ve görev verilmi?tir. Bu planlar ciddiyetle uyguland??? ve finansal olarak desteklendi?i takdirde ülkemiz deprem ba?lam?nda de?i?im, dönü?üm ve haz?rl?k aç?s?ndan önemli yol katledecektir. ?RAP’lar ayn? zamanda Hükümetin depreme bak?? aç?s?nda da önemli bir de?i?ikli?in oldu?unun göstergesidir. Eskiden depreme haz?rl?k diye bir dü?ünce olmaz sadece acil müdahale stratejisi uygulan?rd?. Yani deprem olup i? i?ten geçtikten sonra harekete geçilirdi. ?RAP gösteriyor ki Hükümet bu stratejiyi de?i?tirmi? ve deprem gelmeden önce verebilece?i zararlar?n azalt?lmas? stratejisini benimsemi?tir”.
DEPREM B?L?NÇLEND?RME KURUMUMUZ YOK
Toplumsal de?i?im ve duyarl?l?k aç?s?ndan deprem haberlerinin olumlu yönde katk?lar? nas?l olmal??
Deprem haberlerinin deprem oldu?unda haber oldu?unu dile getiren ?stanbul Teknik Üniversitesi Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Naci Görür, “medya taraf?ndan do?al olarak verilmekte olan deprem hakk?nda da uzman görü?ü al?nmaktad?r. Bu her yerde olmas? gereken bir husustur ve amac? toplumu bilgilendirmektir. As?l önemli olan yap?lan bilimsel çal??malara göre deprem tehlike ve riskinin fazla oldu?u yerlerin belirlenmesi halinde gerekli alarm ve uyar?n?n usulüne uygun olarak ilgililere ve topluma verilmesidir. Bu birçok ülkede resmi bir yetkili kurulu? taraf?ndan yap?lmaktad?r. 1999 depremlerinden sonra benzer bir kurulu? “Deprem Konseyi” ad? alt?nda ülkemizde de kurulmu?tu. Bu kurulu? daha sonra Hükümet taraf?ndan her nedense la?vedildi. Bilimsel veriye dayal? uyar? ve öngörüler toplumu uyar?r, bilinçlendirir ve gerek birey gerekse toplum olarak depreme nas?l haz?rlanmas? gerekti?ini ö?retir. Bizde maalesef böyle bir mekanizma yoktur”.
YEN? BULGULAR HAR?TALARI GÜNCELLER
Türkiye’de deprem haritalar?n?n yenilenmesini vatanda? olarak nas?l anlamal?y?z?
Haritalar?n de?i?mesinin do?al oldu?unu dile getiren Prof. Dr. Naci Görür, “Deprem tehlike ve risk haritalar?n?n zaman içerisinde de?i?mesi ve yenilenmesi do?ald?r. Ülkede jeolojik, jeofizik ve sismik çal??malar yap?ld?kça yeni yeni bulgulara ula??lmakta ve daha önceki kimi yorumlar de?i?mektedir. En basitinden daha önce bilinmeyen yeni yeni aktif faylar tespit edilmekte ve ülkedeki toplam fay miktar? de?i?mektedir. Söz konusu 1999 öncesinde Kuzey Anadolu Fay?n?n Marmara Denizi içerisindeki özellikleri hiç bilinmezken deprem sonras?nda yapt???m?z çal??malarla bu fay sistemi çok net olarak ortaya konuldu ve yeni bulgular bölgenin depremselli?i ile ilgili eski dü?üncelerin tümünün de?i?mesine neden oldu”.
AFET BAKANLI?I KURULMASI GEREK?R
Türkiye’de 1939 Erzincan,1976 Çald?ran, 1999 Gölcük, 1999 Düzce, 2011 Van ve 2020 ?zmir Depremi haf?zalarda kalan büyük depremlerdi. Bu tür toplumsal haf?za do?al afetler ac?s?ndan nas?l bir tedbirler al?nmal??
Türkiye’de bugün olmazsa bile yar?n muhakkak “Afet Bakanl???” kurulaca??n? dile getiren ?stanbul Teknik Üniversitesi Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Naci Görür, “Ülkemizin deprem gerçe?i ve iklim de?i?imi bunu zorunlu k?lmaktad?r. Kurulacak olan bu bakanl?k ciddi bir bütçe ve be? y?ll?k planlarla ülkemizde deprem ku?aklar?nda yer alan tüm yerle?im alanlar?n? depreme dirençli hale getirmelidir. Bu i?ler yerel yönetimlerle i? birli?i halinde yap?lmal?d?r. Ba?lang?çta her yerle?im alan?nda “mikro bölgeleme” çal??mas? yap?lmal? ve oran?n fay sistemi, tehlikesi, zemini, deprem riskleri vb. içeren “tehlike ve risk analizleri” tamamlanmal?d?r. Daha sonra deprem gelmeden önce verebilece?i zararlar? azaltmak için “deprem odakl? kentsel dönü?üm” uygulanmal?d?r. Bu dönü?ümde kentin tüm bile?enleri deprem dirençli hale getirilmelidir. Bu bile?enler de ?unlard?r: Halk, altyap?, yap? sto?u, çevre ve ekonomi. Halk bilinçlendirilip bilgilendirilerek depreme dirençli hale getirilebilir. Bunun için de halk e?itimi ?artt?r. Altyap?, yol, viyadük, baraj, içme suyu ?ebekesi, kanalizasyon ?ebekesi, do?al gaz ?ebekesi, elektrik ?ebekesi, ileti?im ?ebekesi vb. içerir. Yap? sto?u tüm binalar? kapsar. Depreme dayanakl? olmayanlar ya güçlendirilir ya da y?k?l?p yeniden yap?l?r. Deprem Çevreye de zarar verir. Milyonlarca ton y?k?nt? ve molozun olu?mas? ile çevreyi tahrip eder. Deprem öncesinde bu molozlar?n ve olu?acak kirlili?in usulüne göre nas?l bertaraf edilece?inin planlanm?? olmas? gerekir. Ekonomi de depremde zarar görür. Birçok fabrika ve üretim tesisi y?k?l?r, ekip ve ekipman? zarar Görür. Ekonominin çarklar? durur veya yava?lar. Bu deprem s?k?nt?s?n? daha da art?r?r. Ekonomik tesislerin ayakta kalabilmesi için önlem al?nmas? bu bak?mdan önemlidir”.
MARMARA’DA R?SK ÇOK YÜKSEK
Marmara ve ?stanbul olas? depremiyle ilgili neler söylemek istersiniz?
?stanbul Teknik Üniversitesi Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Naci Görür, “1999’dan sonra 30 y?l içerisinde 7’den büyük bir depremin olma olas?l??? %64’dür. Aradan 23 sene de geçmi?tir. Marmara Bölgesi ciddi bir risk alt?ndad?r. Yukar?da söyledi?im deprem odakl? kentsel dönü?ümün bu bölgede de süratle yap?lmas? gereklidir” ifadelerini kulland?.