Bireysel ya?am tarihçemiz içerisinde, hepimizin hayat?na en az bir hem?ire dokunmu?tur. Do?umumuzda, ilk a??m?zda, ameliyat oldu?umuzda veya Covid-19 salg?n?nda yo?un bak?mda yatarken…
Hem?ireli?in tarihçesi ise, dünya üzerindeki ilk insan?n ba?ka birinin bak?m?na muhtaç oldu?u ilk anda ba?lam??t?r ve ya?am devam etti?i sürece de sürecektir. Tarihin ak??? içerisinde sava?lar, do?al afetler, salg?nlar veya ölümcül hastal?klar gibi insan ya?am?na a??r hasarlar veren zorluklar var olmu?tur. Zorluklar, kendi içinden liderleri do?urur. Bu yaz?mda bir sava? içerisinden bir mesle?in, modern hem?ireli?in nas?l do?du?unu anlataca??m.
K?r?m Sava??, 1853-1856 y?llar? aras?nda Osmanl?-Rusya aras?nda ba?layan ve ?ngiltere ve Fransa gibi Avrupal? devletlerin de dahil oldu?u önemli bir sava?t?r. Sava??n taraflar? aç?s?ndan bak?ld???nda oldukça y?k?ma neden olan bu sava?, toplum sa?l??? aç?s?ndan olumlu kazan?mlarla sonuçlanm??t?r. Bu kazan?mlardan en önemlisi Florence Nightingale ve çal??malar?d?r. Florence Nightingale, sosyal reformcu, istatistikçi ve bir hem?iredir. ?ngiltere’nin asil ailelerinden birine üye olan Nightingale, çok iyi e?itim alm??, matematik, istatistik ve hasta bak?m? alanlar?na duydu?u özel ilgi ile kendini çok yönlü olarak yeti?tirmi?tir. K?r?m sava?? s?ras?nda yaralanan ?ngiliz askerlerinde kay?plar?n çok olmas? üzerine harekete geçmi? ve ald??? özel izin ile sava? alan?nda yararl? hastalara bakmak üzere bir hem?ire grubu olu?turarak e?itimlerini bizzat üstlenmi?tir. Peki, Nightingale’in tarihin ak???n? de?i?tiren faaliyetleri nelerdir?
- Öncelikle Florence Nightingale hastal?klar?n iyile?mesinde en önemli etkenin sa?l?kl? bir çevre oldu?unu benimsemi? ve yaral? askerlerin tedavi, bak?m hizmeti alacaklar? alan?n iyi ayd?nlat?lm??, temiz ve iyi havaland?r?lm?? mekanlar olmas? için hastanenin fizik yap?s?nda köklü de?i?iklikler yapm??t?r. Yapt??? bu düzenlemeler günümüz modern hastane mimarisi çal??malar?n?n temelini olu?turmaktad?r.
- Yaral? askerlerin ate?li hastal?klar nedeniyle kaybedildi?ini fark etmi? ve nedenini ara?t?rd???nda askerlerin kendisinden önce tedavi alan yaral?n?n bo?altt??? kirli yata?a yat?r?ld???n? ve bunun mikroorganizmalar?n üremesi ve ate?li hastal?klar için zemin olu?turdu?unu belirlemi?, hastanenin her kat?na temiz s?cak su ula?mas?n? sa?layacak borular?n dö?enmesi ve yatak tak?mlar?n?n her hastadan sonra temizleriyle de?i?tirilmesini sa?layarak hijyen çal??malar?n? ba?latm??t?r. Bu çal??malar? ise günümüz hastane enfeksiyon kontrol programlar?n?n temelini olu?turmaktad?r.
- Kendisi sadece fiilen icraatta bulunmam??, yapt??? her çal??man?n kayd?n?, hasta verilerini kaydetmi? ve yap?lan giri?imler sonucunda elde edilen iyile?menin istatistiksel sonuçlar?n? Sa?l?k Bakanl???’na raporlam??t?r. Bu raporlar? ise günümüz biyoistatistik ve epidemiyoloji çal??malar? ile kan?ta dayal? hem?ireli?in temellerini olu?turmaktad?r.
- Florence Nightingale hem?ireli?in salt usta ç?rak ili?kisiyle ö?renilecek bir meslek olmad???n? göstererek sava? sonras?nda ?ngiltere’nin ilk hem?irelik okulunu kurmu? ve hasta bak?m çevresiyle ilgili bulgular?n? yay?mlayarak hem?irelikte teori geli?tirme çal??malar?n? ba?latm?? ve hem?ireli?in bilimsel temellerini atm??t?r. Yazm?? oldu?u Hem?ireli?e Dair Notlar (Notes on Nursing) kitab? halen dünyan?n her kö?esinde hem?irelerin kütüphanelerinde yer almaktad?r.
Bir hem?ire sa?l?k bak?m hizmeti sunarken her gün birçok hayat dokunur. Florence Nightingale bir ömür içerisinde, çok fazla hayata dokunacak ve gelece?e ???k tutacak önemli çal??malar?n temelini atarak tarihin ak???n? de?i?tirmi?tir.
