Günümüzde beslenme ko?ullar?n?n de?i?mesi ve do?al olmayan ve sa?l?ks?z g?dalar?n daha fazla tüketilmesi nedenli haz?ms?zl?k ve mide yak?nmalar? oldukça fazla görülmektedir. Toplumumuzda s?kça kullan?lan ve mide koruyucu ilaçlar olarak bilinen ‘proton pompa inhibitörleri’ (PP?) (omeprazol, lansoprazol, pantoprazol, rabeprazol ve esomeprazol etken maddeli ilaçlar) mide rahats?zl?klar? ve reflü hastal??? ile ili?kili yak?nmalar?n ve hastal?klar?n tedavisinde yayg?n bir ?ekilde reçete edilen ilaçlard?r. Bu ilaçlar mide mukozas? diye adland?rd???m?z mide iç çeperindeki proton pompa yap?s?n? bloke ederek mide asit sal?n?m?n? azalt?rlar ve dolay?s?yla mide asit düzeyini dü?ürerek gün içerisinde saatler süren bir uzunlukta mide rahats?zl?klar? aç?s?ndan rahatlama sa?larlar. Ülkemizde her y?l yakla??k olarak 60 milyon kutudan daha fazla say?da proton pompa inhibitörü ilaç reçete edildi?i istatistiklerle ortaya konulmu?tur. Mide rahats?zl?klar? ve reflüye ba?l? yak?nmalar nedenli çok yayg?n reçete edilen bu ilaçlar?n, k?sa ve uzun dönemdeki fayda ya da zararlar?na yönelik hem hastalar?m?z?n hem de hekimlerimizin ak?llar?nda ciddi anlamda soru i?aretleri olu?maktad?r.
Proton pompa inhibitörü mide koruyucu ilaçlar ‘gastroözofageal reflü hastal???’ ya da toplumda daha bilinen ad?yla ‘reflü hastal???’nda, gastrit diye adland?rd???m?z mide yang?s?/tahri?lerinde, çe?itli nedenlere ba?l? geli?mi? mide ve oniki parmak ba??rsa?? ülserlerinin tedavisinde, ülser veya mide tahri?lerine ba?l? mide kanamalar?nda, ve ayr?ca ülkemizde s?k rastlan?lan ve midede yerle?im gösteren Helikobakter pylori bakterisinin tedavisinde, hekimlerin gözetiminde ve de belli zaman aral???nda kullan?lmal?d?r. Hastal???n ?iddet ve öyküsüne veya tedavi ba?lanacak hastan?n klinik durumuna göre belirli zaman dilimlerinde bu ilaçlar?n kullan?m? hayat kurtar?c? olabilmektedir. Uzun süreli kullan?mdan kastedilen zaman dilimi ise, aylarca ve ço?unlukla da y?llarca bu ilaçlar?n kullan?lmas?d?r. Ancak, baz? nadir durumlar da vard?r ki (kanama hikayesi olan hastalarda aspirin türevleri ve antikoagülan dedi?imiz di?er kan suland?r?c? ilaçlar?n kullan?lmas? gereklili?i, yo?un bak?mda yatan hastalarda stres ülseri geli?imini önlemek gereklili?i) hastay? istenmeyen hadiselerden ve di?er ilaç ve hastal?klar?n kanama gibi kötü sonuçlar?ndan korumak için, yine hekimlerin kontrol ve gözetiminde bu PP? türevi ilaçlar?n uzun süreli kullan?lmas? gerekir.
Asl?nda bahsetti?imiz bu mide koruyucu ilaçlar iyi bir güvenlik profiline sahiptirler. K?sa süreli kullan?mlarda, hayat kalitesini etkilemeyecek düzeyde ve s?kl?k olarak dü?ük oranlarda yan etkiler izlenebilmektedir. Bu ilaçlara ba?l? yan etkiler geli?ti?ine bu ilaçlar?n kullan?m?n?n %1-2 hastada kesildi?i bilinmektedir. Bu ilaçlara ba?l? geli?ebilen yan etkiler; ba? a?r?s?, kar?n a?r?s?, ishal, bulant? ve deri döküntüsüdür. Ancak, uzun süreli, bilinçsizce ve kontrolsüz kullan?ld?klar?nda; kanda magnezyum dü?üklü?ü, vitamin B12 eksikli?i, Clostridium difficile’ye ba?l? ishallere, akci?er enfeksiyonlar?na, kronik böbrek hasar?na, özellikle ileri ya?larda demansa, demir eksikli?i anemisine, kalp krizi, kemik erimesi ve hatta mide ba??rsak sisteminde tümör riskinde art??a neden olabilece?i çe?itli bilimsel makalelerle öne sürülmü?tür.
Proton pompa inhibitörü mide koruyucu ilaçlar? kullananlarda akla gelen en önemli soru, bu ilaçlar? kulland?klar?nda kansere yakalan?p yakalanmayacaklar?d?r. Teorik olarak, bu ilaçlar?n mide-ba??rsak sisteminde tümör geli?imini artt?rma riski var olsa da son y?llarda üst üste prestijli uluslararas? gastroenteroloji dergilerinde yay?nlanan makalelerde bu riske dair bilimsel kan?t düzeyinin dü?ük oldu?u, di?er bir deyi?le tümör riskini artt?rd???na dair net veri olmad??? bildirilmi?tir.
T?bbi aç?dan bu soru i?aretlerinin da??lmas? için ?unu söylemeliyiz ki; proton pompa inhibitörü ilaçlar?n uygun vakalarda kullan?lmas?yla olumlu etki gösteren etkileri ön plandad?r. Sa?l?k merkezlerinde, hekimlerin gözetiminde dikkatli, bilinçli ve hastas?na göre belirlenmi? ve özelle?tirilmi? PPI kullan?lmas? durumunda istenmeyen olaylarla kar??la??lmas? riski oldukça dü?üktür. Bu ilaçlar?n uzun süreli kullan?lmas? durumunda; geli?ebilecek yan etkilerin ve istenmeyen sonuçlar?n önlenmesi konusunda en kritik nokta, PP? grubu ilaçlar?n hastal??? tedavi edici en uygun ve mümkünse dü?ük dozlarda kullan?lmas?, hastalar?n bu ilaçlar? ne kadar zaman süreyle kullanaca?? hekimlerce kararla?t?r?lmas?, bu ilaçlarla tedavinin mutlaka ki?iselle?tirilmesi ve elbette ki yan etkiler aç?s?ndan hekimlerce hastalar?n yak?n takip edilmesi gereklili?idir.
